Chuyển tới nội dung chính

Bài 9-1: Ngoại Lệ và Xử Lý Ngoại Lệ trong Python

Mục tiêu bài học:​

  • Hiểu được ngoại lệ (exception) là gì và vì sao chúng xảy ra.
  • Biết cách sử dụng try - except để xử lý lỗi.
  • Biết sử dụng thêm các mệnh đề else, finally trong xử lý ngoại lệ.

1. Ngoại lệ là gì?​

Ngoại lệ (Exception) là lỗi xảy ra trong khi chương trình đang chạy. Nếu không xử lý, chương trình sẽ bị dừng.

Ví dụ:​

print(10 / 0)  # Lỗi chia cho 0

Chạy dòng này sẽ ra lỗi:

ZeroDivisionError: division by zero

2. Xử lý ngoại lệ với try - except​

Cú pháp cơ bản:​

try:
    # đoạn code có thể gây lỗi
except TenLoaiLoi:
    # xử lý khi lỗi xảy ra

Ví dụ:​

try:
    a = int(input("Nhập số nguyên: "))
    print(10 / a)
except ZeroDivisionError:
    print("Không được chia cho 0!")
except ValueError:
    print("Phải nhập số nguyên!")

3. else và finally​

  • else: chạy khi không có lỗi
  • finally: chạy luôn luôn, dù có lỗi hay không

Ví dụ:​

try:
    x = int(input("Nhập số: "))
    y = 10 / x
except ZeroDivisionError:
    print("Lỗi chia 0!")
else:
    print("Kết quả:", y)
finally:
    print("Kết thúc chương trình.")

4. Tự tạo ngoại lệ (raise)​

Dùng để chủ động báo lỗi khi gặp điều kiện không hợp lệ.

def set_age(age):
    if age < 0:
        raise ValueError("Tuổi không được âm")
    print(f"Tuổi: {age}")

set_age(-5)  # Báo lỗi ngay lập tức

5. Tóm tắt​

Thành phầnMục đích
tryGồm đoạn code có thể gây lỗi
exceptBắt và xử lý lỗi
elseChạy nếu không có lỗi xảy ra
finallyLuôn chạy, dù có lỗi hay không
raiseTự tạo ngoại lệ

Bài tập thực hành​

Bài 1: Chia số an toàn​

Yêu cầu: Viết chương trình yêu cầu người dùng nhập 2 số, chia số thứ nhất cho số thứ hai. Bắt lỗi chia cho 0 và lỗi nhập sai kiểu số.

Gợi ý: Dùng try, except ZeroDivisionError, except ValueError.

Bài 2: Tính căn bậc hai​

Yêu cầu: Viết chương trình yêu cầu nhập số, in ra căn bậc hai. Nếu số âm thì báo lỗi "Không thể tính căn bậc hai của số âm".

Bài 3: Tạo hàm kiểm tra tuổi​

Yêu cầu: Viết hàm kiem_tra_tuoi(age):

  • Nếu tuổi < 0 → raise ValueError("Tuổi không hợp lệ")
  • Nếu hợp lệ → in "Tuổi: x"

Gọi thử hàm với -3 và xử lý lỗi bằng try.

Bài 4: Danh sách chia số​

Yêu cầu: Cho danh sách số [10, 5, 0, 'a', 2], duyệt qua từng phần tử, chia 10 cho phần tử đó và xử lý ngoại lệ nếu có.

Bài 5: Trò chơi đoán số nâng cao​

Viết trò chơi cho người dùng đoán số từ 1–10. Nếu người dùng nhập không phải số nguyên, hoặc nằm ngoài khoảng → báo lỗi và yêu cầu nhập lại (tối đa 3 lần, nếu sai quá thì kết thúc).